یکی از مهم‌ترین سنسورها درموتورسیکلت انژکتوری سنسور اکسیژن یا سنسور لامبدا است. سنسور اکسیژن قطعه‌ای مادام‌العمر در موتورسیکلت محسوب نمی‌شود و بعد از مدتی ممکن است نیاز به تعویض داشته باشد. اما علائم خرابی سنسور اکسیژن موتور سیکلت چیست و اصلا علت این خرابی چیست؟ برای آشنایی بیشتر با سنسور اکسیژن موتور سیکلت انژکتوری، رسیدن به پاسخ این سؤالات و پیشگیری از خرابی آن تا انتهای مطلب با موتورسازی سیار امدادسیکلت همراه باشید.

سنسور چیست؟

سنسور یا حسگر به وسیله ای گفته می شود که نسبت به محرک های فیزیکی واکنش نشان می دهد . تغییرات محرک ها به عنوان ورودی توسط حسگر دریافت شده و در آن به سیگنالهای الکترونیکی تبدیل و به سمت ECU یا هر پردازشگر دیگری ارسال می شود. به این ترتیب سنسور را می توان وسیله اندازه گیری متغیرهای فیزیکی یا شیمیایی نیز دانست.  این اجزا در تمام موتورسیکلت ها اعم از کاربراتوری و انژکتوری استفاده می شوند. البته بر اساس نوع منبع دریافت کننده اطلاعات که ECU یا راننده است تفاوتهایی نیز در آنها وجود دارد.

در موتورسیکلت های انژکتوری سنسور اطلاعات جمع آوری شده خود را به ECU ارسال ،کرده کامپیوتر موتورسیکلت نیز با تجزیه و خوانش ،اطلاعات براساس شرایط متغییرها و محرکها دستورات لازم را به عملگرها ارسال می کند تا شرایط را برطبق ایده آل سیستم های مختلف موتورسیکلت تنظیم نماید اما در موتورسیکلتهای کاربراتوری اطلاعات برای راننده ارسال شده و به صورت آلارم و نشانه هایی در پشت آمپر کیلومتر نصب شده بر روی فرمان نمایش داده می شود.

در موتورسیکلت های کاربراتوری گاهی سنسورها مستقیما به عملگرها متصل هستند و دستورات لازم را خود به آنها ارسال می کنند. مانند سنسور موجود در دسته کلاچ که به جهت جلوگیری از حرکت ناگهانی موتورسیکلت در زمانی که موتورسیکلت در وضعیت دنده است نصب شده است.

همین تفاوت ها در عملکرد ،سنسور ECU و عملگرا میتواند گویای تعدد و تنوع سنسورها در موتورسیکلت های انژکتوری و محدودیت آنها در موتورسیکلت های کاربراتوری باشد البته هر روز نیز بر این تعداد و تنوع سنسورها افزوده م یشود و موتورسیکلت سازان در تلاش هستند تا با بکارگیری سنسورهای جدیدتر و نوآوری در این زمینه، امنیت، راحتی و امکانات محصولات خود را افزایش دهند به طوری که امروزه تعدد سنسورها از مزایای اصلی موتورسیکلت ها محسوب می شود.

سنسور اکسیژن چیست؟

گفتیم که سنسورها با بررسی شرایط محرک های فیزیکی مشخصی که با آنها در ارتباط هستند گزارش ،خرابی نقص یا هرگونه مشکلی را صادر کرده و اعلام نیاز برای رفع آن می نمایند. حسگر اکسیژن که سنسور لامبدا نیز نامیده شده در صنعت به عنوان یک قطعه الکترونیکی شناخته می شود و میزان اکسیژن موجود در سوخت یا گاز را اندازه گیری می کند. سنسور اکسیژن که یکی از اصلی ترین حسگرهای موتورسیکلت است، در ورودی مسیر اگزوز قرار دارد و وظیفه آن اندازه گیری میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتورسیکلت یا در واقع موتور است.

اکسیژن موجود در این گازها در واقع میزان اکسیژن سوخته نشده در فرآیند احتراق را نشان می دهد ،بنابراین بالا بودن میزان اکسیژن به معنای احتراق ناقص و درصد نامناسب مخلوط سوخت و هوا است. به این ترتیب که در صورت گزارش وجود بیش از حد اکسیژن در گازهای خروجی از موتور غلظت مخلوط بالا و مصرف سوخت بیش از حد مطلوب است.

سنسور اکسیژن گزارشهای خود را به صورت سیگنالهای قابل خوانش تغییر ولتاژ ۱ تا ۹ ولت برای ECU ارسال کرده و در صورت وجود اکسیژن زیاد ECU تنظیمات لازم را در سیستم سوخت رسانی با تغییر زمان پاشش انژکتورها پیاده می کند. به این ترتیب که در صورت غلیظ بودن ،سوخت زمان پاشش را کوتاه کرده و در صورت رقیق بودن آن این زمان را افزایش می دهد.

 وظایف سنسور اکسیژن موتور سیکلت

• تاثیر در کاهش مصرف سوخت
• تاثیر در کاهش سطح آلایندگی موتور سیکلت
• تاثیر در بهبود احتراق و افزایش راندمان موتور

مکان نصب سنسور اکسیژن موتور سیکلت

سنسور اکسیژن به طور کلی در مسیر دود خروجی از موتور نصب می شود. در موتور سیکلت های انژکتوری سنسور اکسیژن روی لوله اگزوز قرار می گیرد. اثرات خرابی سنسور اکسیژن  در موتورسیکلت اثرات منفی زیادی به دنبال خواهد داشت از جمله افزایش بیش از حد مصرف سوخت و خروج دود سیاه از اگزوز، لرزش پیوسته و مداوم در دور موتور می گردد سبب خرابی زودهنگام کاتالیزور می شود.

انواع سنسور اکسیژن موتور سیکلت

سنسورهای اکسیژن در دو نوع تولید می شوند:

1. تک سیم که در موتورسیکلت های قدیمی تر به کار می رفته و فاقد گرمکن است.
2. یک سوکت چهار سیم که دارای گرمکن است و دقت بالایی دارد. این نوع سنسور به دلیل دقت بالاتر در در موتورسیکلت های جدید استفاده می شود.  این مدلهای خود در دو نوع پایه کوتاه و پایه بلند تولید می شوند که تفاوت آنها در نوع و ارتفاع سوکتشان است.

ساختار سنسور اکسیژن موتور سیکلت

• بدنه سرامیکی یا چینی
• المنت گرم شونده
• الکترودهای پلاتینیومی
• غلاف با جنس دی اکسید زیرکونیومی

علائم خرابی سنسور اکسیژن موتور سیکلت

هر قطعه ای از موتورسیکلت که خراب می شود علائم و نشانه هایی دارد. با کمک این علائم و نشانه ها می توان به محدوده عیب پی برد.

آثار متداول حاصل از خرابی سنسور اکسیژن موتورسیکلت:

• روشن شدن چراغ چک موتورسیکلت
• افزایش مصرف سوخت
• لرزش موتورسیکلت
• خاموش شدن موتورسیکلت
• دود سیاه
• کپ کردن موتور

علت خرابی سنسور اکسیژن موتور سیکلت

خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند با ورود آلودگی‌های مختلف به اگزوز ایجاد شود. تعویض سنسور اکسیژن آلوده ممکن است به‌طور موقت مشکل را حل کند، اما اگر عامل مشکل‌ساز برطرف نشود، دیر یا زود سنسور جدید هم از کار می‌افتد.

روش عیب یابی سنسور اکسیژن موتور سیکلت

• بررسی با دیاگ: بررسی خطاها ، بررسی پارامترها
• بررسی با مولتی متر: بررسی مقاومت، بررسی ولتاژ
• بررسی ظاهری: بررسی آثار روی بدنه، بررسی فیزیکی پین کانکتور
• بررسی آثار

نحوه عیب یابی سنسور اکسیژن با استفاده از دستگاه دیاگ

در صورت خرابی سنسور اکسیژن خطا این سنسور در حافظه کنترل الکترونیکی ثبت شده و موجب روشن شدن چراغ چک در صفحه داشبورد می گردد. که ابتدا باید  خطا را پاک کرد و  سپس باید به تجزیه و تحلیل پارامترهای مربوط به سنسور اکسیژن پرداخت. در صورت خرابی سنسور اکسیژن ولتاژ ارسالی سنسور اکسیژن به واحد کنترل الکترونیکی در قسمت پارامترهای دستگاه  دیاگ روی یک عدد ثابت مانده و تغییر نمی کند.

در حالت  سالم بودن سنسور اکسیژن و درست عمل کردن آن ولتاژ ارسال سنسور اکسیژن به واحد کنترل الکترونیکی بین دو عدد دائم در حال تغییر است در صورت سالم بودن سنسور اکسیژن،  ولتاژ تولیدی بین ۱۰۰ الی ۹۰۰ میلی ولت باید پیوسته تغییر کند و وضعیت سیستم کنترل آلودگی در حالت حلقه بسته باشد.

عیب یابی سنسور اکسیژن با استفاده از دستگاه مولتی متر

ابتدا کلید یا سلکتور دستگاه مولتی متر را روی ولت متر قرار داده و سیم های مشکی و قرمز را در محل مربوطه قرار داده و دو سر سیم کشی و قرمز را به پایه های ۳ و ۴ سنسور اکسیژن متصل کرده و ولتاژ خروجی سنسور با توجه به دور خروجی موتور را اندازه گرفته و یادداشت کنید چنانچه ولتاژ خروجی سنسور اکسیژن در حال تقدیر یا رقیق بودن دود ثابت بماند و تغییری نکند سنسور معیوب بوده و باید تعویض گردد.

تست گرمکن سنسور اکسیژن

برای تست گرمکن سنسور اکسیژن ابتدا باید  سوکت سنسور اکسیژن را  جدا می کنیم بعد با یک ولت متر برق ورودی سنسور اکسیژن چک می کنیم تا بفهمیم برق وارد سنسور اکسیژن می شود یا نه. حال سوکت سنسور را دوباره وصل می کنیم. زمانی که موتور سرد است با باز کردن سوئیچ برق به سنسور اکسیژن می رسد و در صورت سالم بودن گرمکن سنسور اکسیژن باید با دست زدن به سنسور اکسیژن گرمای آن را حس کنید.

از آنجایی که بررسی سنسور اکسیژن به تخصص و ابزار نیاز دارد این کار را به تعمیرکار متخصص موتورسیکلت بسپارید.

چطور بفهمیم که موتورسیکلت یورو 2 یا یورو4 هست؟

اگر فقط یک سنسور اکسیژن ابتدای اگزوز قبل کاتالیزور نصب باشد موتورسیکلت یورو 2 است. اما اگر موتورسیکلت دارای 2 تا سنسور اکسیژن، یکی قبل از کاتالیزور و دیگری هم بعد از کاتالیزور نصب شده باشد موتورسیکلا از نوع یورو 4 می باشد.

حذف سنسور اکسیژن با ریمپ

اگر سنسور اکسیژن  موتورسیکلت شما خراب شده و به خاطر  بالا بودن  قیمت آن نمی توانید آن را تعویض کنید. بسته به موتورسیکلتی که  دارید می توانید بدون تعویض سنسور اکسیژن با برنامه ریمپ، سنسور اکسیژن را از سیستم انژکتور  حذف کرد. در این صورت دیگر خطایی به عنوان سنسور اکسیژن ندارید و با این کار چراغ چک موتورسیکلت شما خاموش می شود.

پیشگیری از خرابی سنسور اکسیژن موتور سیکلت

رعایت چند نکته ساده موجب می‌شود تا سنسور اکسیژن موتورسیکلت شما برای چندین سال به‌خوبی کار کند. این نکات عبارتند از:

• تعمیرکاری را پیدا کنید که در تعمیر موتورسیکلت  متخصص باشد؛
• به برنامه تعمیر و نگهداری موتورسیکلت خود که توسط سازنده تنظیم شده است، پایبند باشید؛
• فوراً در مورد علائم مشکل‌ساز پرس‌و‌جو کنید و این کار را به تعویق نیندازید؛
• مطمئن شوید که تعمیرکار از قطعات با کیفیت بالا برای جایگزینی استفاده می‌کند.

موتورسازی سیار امدادسیکلت با چندین سال سابقه در تعمیر انواع موتورسیکلت با تجهیزات و امکانات لازم با اعزام تعمیرکار متخصص در محل مورد نظر شما به عیب یابی تخصصی و تعمیر موتورسیکلت در محل مورد نظر شما می پردازد. فقط کافی است با ما تماس بگیرید.

محمود قوی دل

محمود قوی دل هستم حدود 15 سال است که  به طور تخصصی  مشغول کار تعمیرات موتورسیکلت می باشم. سال 95 برای اولین بار در تهران فعالیت امداد موتورسیکلت را آغاز کردم.  با راه اندازی سایت امدادسیکلت به ارائه خدمات در زمینه تعمیر موتورسیکلت در محل می پردازم.و تجربیات خودم را در این سایت با شما عزیزان به اشتراک می گذارم.